Post-HBO Onderwijs aan kinderen met ernstige meervoudige beperkingen (IQ < 35)

Post-hbo opleiding EMB met de focus op de LACCS-visie
Kinderen met ernstige meervoudige beperkingen (EMB; IQ < 35) gaan mede door de invoering van passend onderwijs steeds vaker naar school, vaak naar ZML of Mytyl/Tyltyl. Het onderwijs aan deze leerlingen vraagt zeer specialistische kennis en competenties van de leerkracht. Maatwerk en interdisciplinair werken zijn noodzakelijk om recht te doen aan hun individuele ontwikkelingsmogelijkheden. Leerlingen met EMB vragen een groot inlevingsvermogen en alertheid van de leerkracht om met hen te communiceren en te stimuleren. In de cursus gaan we uit van het LACCS-denken.

Lees het interview met Karin de Geeter en Kirsten Munsterman ‘LACCS – Een goed leven voor mensen met ernstige meervoudige beperkingen’

Kernpunten:

• investeer in je ontwikkeling als leerkracht in het speciaal onderwijs aan kinderen met ernstige meervoudige beperkingen (EMB);
• combineer kennisverdieping met de toepassing in je eigen werksituatie;
• werk een jaar lang aan de ontwikkeling van je expertise als leerkracht;
• opleiding met erkenning als Registeropleiding SPHBO.

Prijs inclusief:

• toegang tot de online leeromgeving van PAO;
• uitgebalanceerde mix van klassikaal, online en informeel leren (blended learning);
• geaccrediteerd certificaat.

Studiebelasting: 

• Klassikale uren | 120 uur
• E-learning | 10 uur
• Zelfstudie | 120 uur

Blok 1 Basis LACCS

LACCS waarden
We zullen ingaan op het Goed leven en de waarden die daarbij horen. Het delen van, en doorleven van de waarden. Zijn ze echt allemaal even belangrijk? Waarom is het delen van de waarden zo belangrijk, en wat kun je ermee met je eigen leerlingen? Het goed-leven-gesprek zal geoefend worden.

Ontwikkelingsdenken
Via voorbeelden, oefeningen en videomateriaal (ingebracht door de docent) word je bekend gemaakt met de termen en de betekenis van het ontwikkelingsdenken. Daarnaast verdiepen we het ontwikkelingsdenken door de verbinding te maken met de eigen praktijk. Je bent na deze module bekend met de termen en het is zaak dit ook bij de eigen leerlingen te gaan herkennen.

Communicatie
De samenhang tussen het ontwikkelingsdenken en communicatie van en met de leerling komt aan bod in deze module.  Wat snapt het kind van de communicatie om hem heen? Hoe communiceert hij/zij zelf? Hoe kan communicatie ondersteund worden? Welke keuzes kan een kind maken?

Contact (2 dagen)
Het aangaan/houden van goed basiscontact is allesbehalve vanzelfsprekend bij leerlingen met EMB. Je leert, aan de hand van videobeelden, de vijf contactprincipes herkennen en toepassen. Ook word je uitgedaagd om te reflecteren en leerdoelen voor jezelf op te stellen op dit gebied.

Reflectie & integratie
De reflectiedag is een ’terugkoppeldag’ van de onderwerpen tot nu. Een goed moment om terug te blikken: liggen er nog vragen, welke onderwerpen vragen om herhaling en/of verdieping? Welke zaken zijn nog blijven liggen en moeten we nog behandelen?

Blok 2 Het ‘Vervolg’

Alertheid (2 dagen)
Tijdens deze lesdagen staat alertheid en informatieverwerking centraal. Je leert wat alertheid is. Een ogenschijnlijk eenvoudig begrip, maar er gaat veel achter schuil. Het heeft alles te maken met adequaat reageren op de omgeving, ervaren en beleven. De manier waarop je zintuigsystemen werken, informatie opnemen en verwerken is van grote invloed op je alertheid. Je leert dus van alles over de verschillende zintuigsystemen.

Lichamelijk welbevinden (2 dagen)
Dit onderwerp levert meer kennis op over een aantal veel voorkomende gezondheidsproblemen bij mensen met ernstige beperkingen. Denk aan obstipatie, longproblemen, epilepsie, reflux en rumineren, scoliose, pijn, hyperthermie. Naast feitenkennis gaat het in deze twee dagen vooral om het leren zien hoe het ene gezondheidsprobleem kan samenhangen met het andere. En daarnaast om bewustwording van de plek van het lichamelijk welzijn ten opzichte van andere LACCS-gebieden. En hoe die elkaar beïnvloeden. In dit blok duiken deelnemers ook zelf dieper in de medische dossiers van leerlingen. Wat staat daar eigenlijk in, wat betekent dat en wat kun je daar wel/niet (zelf) mee?

Stimulerende tijdsbesteding (2 dagen)|
Een breed onderwerp, waarbij de praktische uitvoering behoorlijk kan verschillen per ‘doelgroep’. De docent past de inhoud van deze dagen daarom (deels) aan, aan de deelnemers van de lesgroep! Wat we sowieso doen is dat we kritisch gaan kijken naar de waarden die bij stimulerende tijdsbesteding horen. Daarnaast leer je een aantal fundamentele neurologische theorieën die heel bepalend zijn voor de invulling van ‘stimulerende tijdsbesteding’. Het gaat om de theorie van de kat in ’t bakje en om de zogenaamde bospaadjes. Ook leer je wat de invloed is van jouw persoonlijke verwachtingen op de (on)mogelijkheden van leerlingen.

Andere onderwerpen die mogelijk de revue passeren: spel, ‘Leef het Leven’, het wennen aan prikkels/sensaties, het aanleren van klikjes, de rol van de kalenderleeftijd, het (gebrek aan) intrinsieke motivatie, schoolse vaardigheden, zintuigelijke verhalen (voorlezen-plus), de zin en onzin van ‘vrije tijd’, leerlijnen, zintuigelijke verhalen en het belang van beweging.

Blok 3 ‘Samen LACCS’

Samen tot doelen komen & integreren
In deze les komen de volgende onderwerpen aan bod:
• Van goed-leven-gesprek naar doelen en een plan van aanpak. Kortom: hoe kom je van de huidige situatie naar een gewenste situatie? Je leert hoe je hierbij gebruik kan (en moet) maken van de kennis die je tijdens eerdere lesdagen hebt opgedaan.
• LACCS bij het analyseren en aanpakken van onbegrepen gedrag (moeilijk verstaanbaar gedrag). We oefenen aan de hand van casuïstiek: waar kan je de verschillende onderdelen van het LACCS-programma heel bruikbaar bij inzetten?

Samenwerken binnen teams
De onderwerpen van deze les hebben allemaal betrekking op de wijze waarop je kan samenwerken binnen je team. Dat kan het klassenteam zijn, maar het gaat nadrukkelijk ook over de samenwerking met andere disciplines, zoals de fysiotherapeut, gedragskundige en de leidinggevende.

Mogelijke onderwerpen zijn:
• Het inzetten van het ‘Turbo-gesprek’.
• Open vragen stellen
• Competentiegericht aansturen van collega’s
• Weerstand binnen het team
• Kernkwaliteiten
Niet alle onderwerpen zullen aan bod komen. De docent stemt samen met de groep af welke wel/niet behandeld zullen worden.

Samenwerken met ouders en verwanten
Een leerling maakt (vrijwel) altijd deel uit van een familie. De levenslange band die iemand met zijn familie heeft, is een heel ander soort relatie dan die met de professionele zorgverleners. Het samenwerken met ouders (en andere familieleden) is daardoor fundamenteel anders dan het samenwerken met collega’s.

Tijdens deze lesdag bespreken we hoe dat kan en wat dit betekent in de praktijk. We bespreken als eerste de uitgangspunten van de zogenaamde driehoek en het essentiële belang van een goede relatie met de familie. Vervolgens gaan we in op een aantal specifieke gesprekstechnieken.

Deze kennis koppelen we vervolgens aan verschillende onderdelen van het LACCS-programma: wat is de rol van ouders in het goed-leven-gesprek, in het ontwikkelingsfasen-gesprek en bij het opstellen van de doelen? Vanzelfsprekend zal er een ouder aanwezig zijn tijdens de lesdag. Deze ouder zal zijn/haar eigen ervaringen met jullie delen.

Handelings- en ondersteuningsplannen
Tijdens deze lesdag staat de onderwijsplanning centraal: het schrijven van een plan dus. We bespreken uitgebreid de zin en onzin van dergelijke plannen. Het wordt een dag met een praktisch karakter. Aan de hand van casussen gaan we aan de slag met het opstellen van doelen en het maken van een plan van aanpak. Ook gaan we oefenen met het verwerken van alle LACCS-onderdelen in je handelings- en ondersteuningsplan. Ook komt de verhouding tussen LACCS en andere methodieken/leerlijnen aan bod.

We gaan deze dag oefenen met het digitale ONS-zorgplanningssysteem. In dit digitale systeem kan je op een mooie manier de verschillende LACCS-onderdelen (in samenhang) beschrijven.

VerLACCSen
VerLACCSen: een werkwoord waarmee wordt aangegeven dat het gaan (en blijven!) werken met het LACCS-programma specifieke inzet en energie vraagt.
We nemen je vandaag mee in het proces van verLACCSen.
– Hoe pak je dit proces aan? Welke doelen zijn er in dit proces?
– Wat is er nodig om succesvol te verLACCSen?
– Welke rol zou je hier zelf in kunnen spelen?
– Welke invloed heb je wel en welke invloed heb je niet?
– Het doen van een LACCS-analyse.

Presentatie (2 dagen)
Er zijn tijdens deze opleiding twee dagen waarin jij een presentatie geeft voor de rest van de groep.  Eén keer halverwege – ter afsluiting van blok 1 – en één keer aan het einde van de opleiding. In deze presentatie laat je zien wat je de afgelopen tijd geleerd hebt. Ook vertel je over de manier waarop je het geleerde toepast op de werkvloer. Bovendien lever je uiterlijk een week voor deze presentatiedag jouw portfolio in. De presentatie en het reflectieverslag dat je na deze dagen inlevert worden beoordeeld met een cijfer.

Werkwijze
De opleiding duurt één jaar. Er zijn in totaal twintig opleidingsdagen. Je krijgt op een interactieve manier kennis aangeboden en de kaders aangereikt. In de tussenliggende perioden werk je aan een aantal praktijkopdrachten. Deze bespreek je met andere deelnemers, met de docent en een aantal keren presenteer je je ervaringen aan de hele groep. Voor de uitvoering van je praktijkopdrachten (en het voorbereiden van je presentaties) zoek je zelf een praktijkbegeleider. Dit is iemand op je eigen werkplek die je ondersteunt en feedback geeft, bijvoorbeeld een orthopedagoog of een intern begeleider.
Tijdens de opleidingsdagen komen je praktijkopdrachten aan de orde. Er wordt ingegaan op de start (‘hoe ga je dit straks aanpakken’) en op momenten tijdens het proces (‘waar loop je tegen aan’). Je krijgt uitgebreid de gelegenheid onderling ervaringen uit te wisselen. Je moet rekening houden met een extra tijdsinvestering van ongeveer acht uur per opleidingsdag voor het uitwerken van de praktijk-opdrachten en het bestuderen van literatuur.

Literatuur
We laten je ruim voor de startdatum van de cursus via onze online leeromgeving weten over welke boeken je moet beschikken. Naast de aan te schaffen literatuur vind je in de online leeromgeving ook eventuele aanvullende artikelen, het cursusprogramma en voor elke bijeenkomst de voorbereidende opdrachten.

Wil jij je als leerkracht ontwikkelen tot EMB-expert? Met deze post-hbo opleiding bereik je de benodigde verdieping en ontwikkel je praktische vaardigheden. Je leert hoe je deze leerlingen optimale onderwijsmogelijkheden biedt. Hiermee kun je bijdragen aan het ontwikkelen van een visie op het onderwijs aan deze leerlingen voor je school.
Deze opleiding staat ook open voor begeleiders (zorgcoördinator of persoonlijk begeleiders) die werken in zorg-onderwijsgroepen.
Je beschikt over een hbo werk- en denkniveau. Voor begeleiders in zorg-onderwijsgroepen die mbo-4 als hoogste opleiding hebben is een verklaring van de leidinggevende nodig dat je op hbo-niveau functioneert.
Omdat de mix van professionals uit de zorg en het onderwijs erg goed werkt, wordt deze opleiding gecombineerd met de opleiding ‘Ondersteuning bij EMB‘.