Post-HBO Onderwijs aan kinderen met ernstige meervoudige beperkingen (IQ < 35)

Module 1: De ontwikkelingsfase van kinderen en volwassenen met EMB (twee dagen)
Je leert op welke niveau leerlingen met EMB functioneren en hoe zij in ‘de wereld’ staan. Dit heeft een grote invloed op hoe zij zichzelf en hun omgeving ervaren en wat zij waarnemen. Je leert je hierdoor in te leven in de leerlingen en begrijpt wat je van hen mag verwachten, wat hun (basis)behoeften zijn en welke ontwikkeling er mogelijk is.

Module 2: Contact (een dag)
Je leert op welke wijze je contact maakt, in stand houdt en hoe je het contact stimuleert.

Module 3: Alertheid en informatieverwerking (twee dagen)
Om te kunnen leren en te communiceren is het belangrijk dat een leerling regelmatig optimaal alert is. In deze module leer je wat alertheid is. Een ogenschijnlijk eenvoudig begrip, maar er gaat veel achter schuil. Het heeft te maken met het verwerken van prikkels, met het adequaat reageren op die prikkels, met ervaren en beleven, maar ook met het ritme in de dag. Je leert wat het belang van de alertheid is en welke alertheidsfasen er te onderscheiden zijn. Ook leer je hoe je de alertheid van de leerlingen met EMB kunt beïnvloeden. Tot slot leer je hoe je het dagprogramma kunt aanpassen zodat het zoveel mogelijk recht doet aan de alertheid van de leerlingen met EMB.

Module 4: Communicatie (vier dagen)
Veel leerlingen met EMB spreken niet of weinig, of hebben anderszins moeite met communicatie. Je leert in deze module hoe kinderen met EMB zelf communiceren en hoe je alert kunt zijn op deze (vaak kleine) signalen. Ook leer je op welke wijze je leerlingen kunt stimuleren in hun communicatieve vaardigheden, zodat ze (meer) invloed kunnen uitoefenen. Daarnaast leer je op welke wijze je jezelf kunt duidelijk maken aan leerlingen met EMB, aansluitend bij hun (on)mogelijkheden en tempo. Er komen veel verschillende communicatievormen naar voren in deze module.

Module 5: Stimuleren van ontwikkeling en leerlijnen (vier dagen)
In deze module staat centraal op welke manier kinderen met EMB leren en welke verwachtingen je kunt hebben van de ontwikkeling op de verschillende gebieden. Hoe geef je gerichte stimulering vervolgens vorm? En wat zijn passende activiteiten hierbij? Je leert bij het stimuleren rekening te houden met de alertheid en het persoonlijke contact. Het praktisch toepassen van de leerlijnen die speciaal voor deze leerlingen zijn ontwikkeld (Plancius, Vijfwijzer) wordt uiteraard ook besproken.

Module 6: Ouders (een dag)
Je leert tijdens deze dagen welke impact het heeft op ouders en de rest van het gezin om een kind met EMB te hebben. Je leert op welke manieren je kunt samenwerken met de ouders, waarbij je recht doet aan zowel de ervaring, kennis en verwachtingen van de ouders als aan je eigen professionele kennis en vaardigheden.

Module 7: Lichamelijk welzijn (twee dagen)
Je leert welke medische problemen vaak een rol spelen bij kinderen met EMB (zoals epilepsie, pijn en reflux), en welke invloed deze kunnen hebben op het functioneren van een leerling op school. Ook leer je hoe je binnen de klas/school om kunt gaan met zaken als medicatietoediening en epilepsie.

Module 8: Methodisch werken (drie dagen)
In deze module leer je hoe je de kennis uit de vorige modules kunt verwerken/integreren in het Individuele HandelingsPlan en het LeerlingVolgsysteem. Dat wil zeggen: welke informatie over de leerling is van belang om vast te leggen in een persoonsbeeld? Hoe bepaal je doelen en hoe stel je prioriteiten? Hoe werk je aan doelen, hoe evalueer je doelen en hoe volg je de vooruitgang van een leerling? Ook gaan we in op de verhouding tussen de doelen van deze leerlingen en de kerndoelen die verplicht zijn in het onderwijs. Tot slot leer je hoe je collega’s kunt motiveren en sturen en hoe je vorm geeft aan het interdisciplinair werken.

Module 9: Organisatie en beleid (1 dag)
Je leert welke (maatschappelijke) ontwikkelingen nu en in de toekomst een rol spelen in het onderwijs en de zorg voor kinderen met EMB. Hierbij kun je denken aan zaken als integratie, passend onderwijs en inclusie. Je wordt gestimuleerd te reflecteren op je eigen ideeën en uitgangspunten, zodat je een eigen mening vormt over deze ontwikkelingen.
Ook reflecteer je in deze module op de wijze waarop het onderwijs aan leerlingen met EMB op jouw school is georganiseerd en onderzoek je mogelijke verbeterpunten.

Literatuur
Vóór aanvang van de opleiding ontvang je een lijst met aan te schaffen boeken.

Bij aanvang van de cursus krijg je toegang tot de digitale leeromgeving van PAO met daarin het cursusprogramma en de aanvullende literatuur.

Docenten
Drs. Karin de Geeter (hoofddocent), orthopedagoog, gespecialiseerd in de zorg en het onderwijs aan mensen met EMB. Werkt vanuit de orthopedagogenmaatschap De Geeter & Munsterman als opleider op het gebied van EMB en als consulent en casemanager voor de Centra voor Consultatie en Expertise (CCE).

Drs. Kirsten Munsterman, orthopedagoog en GZ-psycholoog, werkzaam bij Humanitas DMH en als opleider en consulent vanuit de orthopedagogenmaatschap De Geeter & Munsterman. Zij is destijds betrokken geweest bij het Koplopersproject, en is nog steeds betrokken bij scholen die lesgeven aan kinderen met EMB.

Cor Reusen, fysiotherapeut in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, trainer en docent sensorische integratie.
Nel van Kooten, logopedist, werkzaam in vrijgevestigde praktijk, gespecialiseerd in communicatie met mensen met verstandelijke en meervoudige beperkingen.

Drs. Ietske van den Berg, arts verstandelijk gehandicapten, werkzaam bij Talant.
Drs. Esther de Rooij, arts verstandelijk gehandicapten, werkzaam bij ‘s Heerenloo
Jettie van der Ploeg, interne trainer en coach cluster cliëntenraad bij Talant
Liesbeth Smits, gedragskundige bij Triade.

Werkwijze
De opleiding omvat één schooljaar. Er zijn in totaal twintig opleidingsdagen, steeds met twee weken ertussen, niet in de schoolvakanties. Je krijgt op een interactieve manier kennis aangeboden en de kaders aangereikt. In de tussenliggende perioden werk je steeds aan een praktijkopdracht. Voor de uitvoering van je praktijkopdrachten zoek je zelf een praktijkbegeleider. Dit is iemand op je eigen werkplek die je ondersteunt en feedback geeft, bijvoorbeeld een orthopedagoog of een intern begeleider.

Tijdens de opleidingsdagen komen je praktijkopdrachten aan de orde. Er wordt ingegaan op de start (‘hoe ga je dit straks aanpakken’) en op momenten tijdens het proces (‘waar loop je tegen aan’). Je krijgt uitgebreid de gelegenheid onderling ervaringen uit te wisselen. Je moet rekening houden met een extra tijdsinvestering van ongeveer acht uur per opleidingsdag voor het uitwerken van de praktijk-opdrachten en het bestuderen van literatuur.