Cursus psychodiagnostiek bij dementie
Het stellen van de diagnose dementie bij mensen met een verstandelijke beperking is niet eenvoudig. Het gaat om een complexe en multidisciplinaire onderzoeksvraag, zeker bij mensen die functioneren op (zeer) laag verstandelijk beperkt niveau. Hiervoor is onder meer kennis vereist van de differentiaal diagnostiek die met dementiële processen verward kunnen worden, maar allereerst uiteraard van klinische kenmerken van de diverse dementievormen.

In deze cursus nemen we je mee in het psychodiagnostisch proces. We verdiepen jouw kennis en verruimen jouw blik. We staan stil bij vragen als ‘Weet je wat je meet?’, ‘Hoe meet je iets in de heterogene groep cliënten met een verstandelijke beperking?’ en ‘Ken je de beperkingen van de diverse instrumenten?’. Hierbij maken we gebruik van de landelijke richtlijnen ‘Dementie in beeld’ en vanaf 2022 van de vernieuwde versie hiervan: (H)Erken jij dementie: Handreiking diagnostiek van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking’.

In deze cursus doe je kennis op over dementie en ontwikkel je je expertise voor en een visie op het psychodiagnostisch proces. Hoewel de nadruk ligt op psychodiagnostiek, krijg je ook inzicht in bijkomend moeilijk verstaanbaar gedrag en krijg je handvatten voor mediatieve begeleiding/behandeling in teams van begeleiders rondom dit onderwerp.

We spraken docente Arianne over het (h)erkennen en diagnosticeren van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking. Lees hier het hele interview.

Kernpunten:

• kenmerken en oorzaken van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking;
• (differentiaal) Diagnostiek van dementie op basis van de landelijke richtlijnen/ handreiking;
• bijkomende psychiatrische beperkingen en moeilijk verstaanbaar gedrag;
• mogelijkheden in de ondersteuning van verwanten en begeleiding;
• volop ruimte voor eigen casuïstiek en het oefenen met methodieken en materialen.

Prijs inclusief:

• toegang tot de online leeromgeving van PAO
• uitgebalanceerde mix van klassikaal, online en informeel leren (blended learning)
• geaccrediteerd certificaat
•  uitgebreide lunch

Studiebelasting: 

• Klassikale uren | 30 uur
• E-learning | 2 uur
• Zelfstudie | 30 uur

Werkwijze
Deze cursus bestaat uit vijf cursusdagen. Voor elke cursusdag lees je literatuur en maak je voorbereidende opdrachten. Ná elke cursusdag krijg je een opdracht om de transfer naar jouw praktijk te maken.
De cursusdagen zijn opgebouwd rondom interactieve presentaties door de docent. In deze presentaties combineert de docent theoretische verdieping met videobeelden, casusbeschrijvingen, en oefeningen waar jij de theorie zelf gaat toepassen.
Ook is er tijdens de cursusdagen ruimte voor de inbreng van eigen casuïstiek.
Je moet rekenen op circa zes uur voor de voorbereiding en toepassingsopdrachten per cursusdag.

Dag 1: Basis – veroudering algemeen, eerste signalen dementie 

• kenmerken van veroudering algemeen en specifieke veroudering van mensen met vb
• eerste signalen van dementie en wat er bij de ziekte van Alzheimer in de hersenen gebeurd
• oorzaken van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking
• specifieke kennisgebieden die je nodig hebt voor onderzoek
• eerste onderzoeksopzet bij achteruitgang en het vermoeden van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking
• belang van het ordenen van informatie vanuit het dossier, o.a. rondom het levensverhaal

Dag 2: Basis – dementievormen en oorzaken

• neuropsychologische oorsprong/oorzaken en gedragskenmerken van vier verschillende vormen van dementie
• hypothesen over dementievormen formuleren
• observatie van cliënten

Dag 3: Diagnostiek: screening en interpretatie van informantenvragenlijsten én neuropsychologisch onderzoek

• op basis van de landelijke richtlijnen / handreiking dementie herkennen en stellen van waarschijnlijkheidsdiagnose
• meetpretenties en interpretatie van informantenvragenlijsten en hoe deze kunnen helpen bij het opstellen en toetsen van je hypothesen
• meetpretenties en interpretatie van diverse neuropsychologische meetinstrumenten

Dag 4: Differentiaal diagnostiek

• differentiaal diagnostiek LVB & Psychiatrische stoornissen
• differentiaal diagnostiek MVB, EVB & moeilijk verstaanbaar gedrag

Dag 5: Behandeling en begeleiding 

• dementieproces vanuit het concept van verschillende hersenlagen begrijpelijk beschrijven
• passende behandelings- of begeleidingsvormen inrichten voor de cliënt met lvb vanuit de uitgangspunten van diverse methodieken
• een eerste opzet van mediatieve behandeling en begeleiding via teams inrichten voor cliënten met een mvb of evb
• je (veranderende) rol als orthopedagoog of psycholoog in teams rondom mensen met een verstandelijke beperking en dementie

Literatuur
We laten je ruim voor de startdatum van de cursus via onze online leeromgeving weten over welke boeken je moet beschikken. Naast de aan te schaffen literatuur vind je in de online leeromgeving ook eventuele aanvullende artikelen, het cursusprogramma en voor elke bijeenkomst de voorbereidende opdrachten.

• Ben jij een academisch geschoolde psycholoog of pedagoog?
• Werk je in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking? Dit kan in de lvb-zorg zijn, maar ook in de mvb- of ev(m)b-zorg.
• Wil je meer leren over psychodiagnostiek van dementie bij mensen met een verstandelijke beperking?
• Beschik je over eigen diagnostische casuïstiek rondom dementie bij vb? Of kun je dit tijdens de cursus opdoen?

Dan zien we je graag in de cursus!

Per cursusgroep kan een beperkt aantal hbo’ers deelnemen. Voorwaarde hierbij is dat je samenwerking, supervisie en intervisie georganiseerd hebt met academisch geschoolde psychologen/orthopedagogen. Ook moet je voor deelname een vergelijkbaar niveau hebben wat betreft kennis en vaardigheden in het werken met mensen met dementie met een verstandelijke beperking. Dit altijd in overleg met de docent die vóór de cursus beoordelen of de hbo’er voldoet aan deze voorwaarden.