Leidinggeven in zorg en onderwijs

‘Met meer lol en lef de uitdagingen te lijf’

‘In de zorg en het onderwijs zie je soms dat de werkvloer van alles mag roepen, maar als het management dan wat roept, is Leiden in last. Dit is een van de uitdagingen die leidinggeven in deze sectoren razend lastig maakt.’ Dit stelt Chris Peek, trainer van de online PAO-training Leidinggeven met impact en de cursus Effectief beïnvloeden in zorg en onderwijs. Met de cursus wil hij bereiken dat leidinggevenden meer lol krijgen in hun werk. Hoe? ‘Door heel praktijkgericht effectiviteit en authenticiteit te combineren.’

2 keer slecht leiderschap
Chris ziet in de zorg en het onderwijs twee soorten leiderschap die niet werken. ‘Aan de ene kant heb je leidinggevenden die te hiërarchisch, voorschrijvend, sturend, haast heroïsch zijn. Professionals hebben daar een bloedhekel aan. Aan de andere kant zie ik leidinggevenden die juist te los, wazig, vermijdend en te voorzichtig leidinggeven. Deze leidinggevenden willen vooral de lieve vrede bewaren. Maar dat gaat ook niet werken.’ Daarnaast signaleert Chris dat veel problemen in de zorg en het onderwijs worden toegewezen aan het management. Met andere woorden: “Als het management er niet was, waren de problemen al lang opgelost.” Maar daar gelooft hij niet in.

3 stevige uitdagingen
Chris onderscheidt daarentegen wel drie stevige uitdagingen voor leidinggevenden. Zoals al in het intro naar voren kwam, noemt hij ook nu de omgekeerde hiërarchie. ‘Leidinggeven in een krachtenveld waarin medewerkers alles mogen roepen en de leidinggevende elk woord het liefst op een weegschaal moet leggen, valt niet mee. Daarnaast kunnen professionals zich vanwege de bezuinigingen van de afgelopen jaren slachtoffer voelen. Omdat ze als gevolg daarvan hun cirkel van invloed heel klein hebben gemaakt, kan een klaagcultuur zijn ontstaan. Deze mensen in beweging krijgen is heel lastig.  En dan heb je nog de bevlogenheid. Heel veel zorg- en onderwijsprofessionals zijn zo bevlogen dat ze zichzelf voorbij hollen. Dat doet je zeer als persoon omdat je je als leidinggevende betrokken voelt bij je medewerkers. Maar, je moet er wel wat mee. Dat is ook best ingewikkeld.’

Eigenaarschap oproepen
Chris: ‘Kenmerkend voor zorg en onderwijs is de enorme druk. Niet alleen de werkdruk, maar ook de enorme druk van regelgeving, van patiënten, van toezichthouders, ouders …. Dat vraagt veel van professionals en van jou als leidinggevende. Om daar goed mee om te kunnen gaan, geloof ik in leidinggeven op basis van een combinatie van effectiviteit en authenticiteit.  Met alleen je focus op effectiviteit bereik je niets en met alleen je focus op authenticiteit bereik je ook niets. Juist met een combinatie van effectiviteit en authenticiteit toon je eigenaarschap en roep je dit ook op bij de ander. Zo kun je met je team resultaten blijven behalen.’

Lef tonen
Chris: ‘Het gaat er kortweg om dat je als leidinggevende moet weten waar je voor staat, wat je wil bereiken en wat voor leidinggevende je wil zijn. Vervolgens komt het aan op het tonen van lef om dat ook daadwerkelijk te laten zien op de werkvloer. In de training probeer ik de combinatie van effectiviteit en authenticiteit voor te leven. Cursisten ervaren op die manier dat het werkt. Met oefeningen en intrainen groeit vervolgens het geloof dat zij het ook kunnen, en dat gaan ze dan ook doen in een echte werksituatie.’

2 veelvoorkomende vragen van cursisten
Vraag: Cursist: ‘Ik heb nog niet formeel de positie om leiding te geven, maar het wordt wel van mij verwacht. Hoe pak ik dat aan?’
Antwoord: Chris: ‘Ga je er in ieder geval alvast maar naar gedragen, ga maar handelen. Het is beter om vergiffenis te vragen dan te gaan zitten wachten op toestemming.’Vraag: Cursist: ‘Hoe ga ik om met weerstand?’
Antwoord: Chris: ‘Vaak gaan leidinggevenden heel hard werken om medewerkers die weerstand vertonen, te overtuigen. Maar dat gaat niet werken.  Zorg eerst dat je begrijpt waar de weerstand vandaan komt en ga dan kijken naar wat deze medewerkers nodig hebben om mee te kunnen doen en zo nodig trek je een grens.’

De regie pakken in een gesprek
Vaardigheden die leidinggeven leuk maken zijn bijvoorbeeld de gesprekstechnieken die in de cursus aan bod komen. Chris: ‘Veel leidinggevenden worstelen met de regie pakken en vasthouden in een gesprek. De techniek die we leren is echt niet moeilijk, maar zorgt er wel voor dat je in de eerste 2 minuten van het gesprek al het verschil maakt. Voor een groep adviseurs in het onderwijs die van tevoren aangaven dat ouders en leerkrachten zo eigenwijs zijn dat ze niets van hen aannamen, was dit een eyeopener. Ze gaven aan dat de gesprekken met de geleerde gesprekstechniek een stuk effectiever en leuker verliepen.’

Blij worden van een teamoverleg?
Een ander heet hangijzer voor leidinggevenden zijn vaak de teamoverleggen. Hoe zorg je als leidinggevende dat medewerkers blij uit een teamoverleg komen in plaats van uitgeblust? Chris: ‘In de cursus laat ik de cursisten een aantal werkvormen ervaren waarvan het teamoverleg gaat bruisen. Ze merken dat de werkvormen het teamoverleg energiegevend maken. Ze zitten op het puntje van hun stoel en doen actief mee in plaats van dat ze achteroverleunen en iets hebben van: anderen moeten het maar doen.’

Goede leidinggevenden in zorg en onderwijs
‘Mijn missie is dat leidinggevenden in de zorg en het onderwijs meer lol krijgen in leidinggeven en durven te laten zien waar ze voor staan, wat ze willen bereiken en hoe ze willen leidinggeven. Als dat met het deze cursus lukt… Hoe gaaf is dat voor de professionals die we allemaal zo hard nodig hebben? Zij verdienen gewoon goede leidinggevenden.’