7min. leestijd

De supervisor van de toekomst

‘Supervisie is dé begeleidingsvorm die professionals kan helpen toekomstbestendig te worden en te blijven’

‘Door de toenemende diversiteit en voortdurende veranderingen in onze maatschappij en organisaties, wordt er veel van professionals gevraagd. Professionals moeten zichzelf continue opnieuw uitvinden, nieuwe werkwijzen ontwikkelen en presteren onder hoge druk. Voor organisaties die toekomstbestendig willen zijn, is het opleiden, trainen en begeleiden van professionals daarom van steeds groter belang. Supervisoren kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het ondersteunen én uitdagen van professionals om te leren en ontwikkelen.’ Aan het woord is Wiepke de Heij, hoofddocent van de vernieuwde Supervisor opleiding van PAO. Supervisie is volgens haar dé begeleidingsvorm die professionals kan helpen toekomstbestendig te worden en te blijven.

In het interview met PAO vertelt Wiepke over:

Wat een supervisor is en doet
Wat supervisie geven zo aantrekkelijk maakt
De rol van waarderend onderzoek en ervaringsleren
Toekomstbestendigheid van supervisie en de Supervisor opleiding.

Wat doet een supervisor?
Wiepke: ‘Een supervisor is een specialist in het begeleiden van ervaringsleren. Je begeleidt professionals, oftewel supervisanten, bij het onderzoeken van zichzelf als professional in de werkcontext. Hoe kan de professional zijn eigen uitdagingen overwinnen om een betere professional te zijn? Dit leidt voor de professional tot het vergroten van het professionele repertoire en tot zicht en grip op het eigen leer- en verandervermogen. Daardoor wordt de professional weerbaar en wendbaar, en weet ook beter waar hij of zij voor staat. Uiteindelijk komt dit de cliënt, klant of patiënt ten goede, want de kwaliteit van het professioneel handelen wordt verbeterd.

Passende leeromgeving creëren
‘Om deze ontwikkeling te bewerkstelligen’, vertelt Wiepke verder, ‘creëer je als supervisor een leeromgeving die past bij de leervragen en leerbehoeften van de professional. Je reikt verschillende tools aan, zoals theorieën, werkvormen, en maakt gebruik van schriftelijke reflectie om het zelfonderzoek van de professional te faciliteren. De supervisor is steeds gespitst op afstemming en aansluiting bij de professional waarbij de focus ligt op het sturen tot zelfsturing. Zo wordt het leren van binnenuit gestimuleerd.’

Uitdagend, verrijkend en elke keer anders
Supervisie is enorm uitdagend en leuk om te doen, stelt Wiepke. ‘Het geeft veel voldoening omdat je mensen echt ziet groeien en ontwikkelen. En, je blijft je ook zelf continu ontwikkelen als supervisor. Het is elke keer weer anders omdat mensen met vragen komen naar aanleiding van wat ze zelf recent hebben ervaren in een werksituatie. Soms gaat supervisie heel diep. En soms is het ook heel praktisch en laat je een supervisant oefenen met nieuw gedrag. Iedere keer ben je weer aan het puzzelen hoe je iemand het beste kan ondersteunen in zijn of haar leerproces.’

LVSC-geregistreerd supervisor
Als LVSC-geregistreerde supervisor hoef je niet hetzelfde beroep te hebben als je supervisanten. Je hoort dus heel veel verschillende perspectieven en praktijkervaringen van mensen met verschillende beroepen. Dat is ontzettend leerzaam en verrijkend. De kennis die je via supervisie opdoet kun je ook heel goed gebruiken om organisaties te adviseren over leren en ontwikkelen.

Groeien in supervisie én in je primaire beroep
Voordat Wiepke de stap nam om de voormalige Supervisor opleiding te gaan doen, zat ze tegen de beslissing aan te hikken vanwege de hoeveelheid tijd die de opleiding in beslag zou nemen. ‘Ik was toen fulltime zelfstandig ondernemer en moeder van kleine kinderen. Ik zag niet hoe ik dat moest gaan combineren met de toen nog twee jaar durende opleiding. Toen een collega tegen me zei dat de opleiding hem óok ontzettend heeft geholpen in zijn trainersrol, was dat voor mij uiteindelijk de doorslag om het toch te doen.

Beter met jezelf omgaan
‘Van tevoren had ik niet kunnen voorzien hoe die beslissing zo uit de hand zou lopen. De opleiding heeft me echt zoveel gebracht. Je leert niet alleen een nieuw vak, het helpt je ook enorm in je primaire beroep. Je leert je eigen werk beter te expliciteren en keuzes te maken, en beter met jezelf om te gaan in situaties die je moeilijk vindt. Je kunt zaken doorbreken waar je bij wijze van spreken al honderd keer tegenaan gelopen bent. Door de opleiding ben ik enorm gegroeid, heb veel meer rust en ben zo enthousiast geworden over supervisie dat ik nu zelf docent ben voor dit mooie vak.’

Duurzame begeleidingsvorm
‘Wat supervisie zo bijzonder maakt’, benadrukt Wiepke, ‘is dat het een duurzame vorm van begeleiden is. Het is geen “quick fix”, maar een proces van zelfonderzoek dat de professional aangaat. Door deze ruimte voor zelfonderzoek kan de professional van binnenuit tot groei en ontwikkeling komen. Wat echt anders is dan bij andere begeleidingsvormen, is dat je het leervermogen van de professionals vergroot.

Een supervisietraject duurt minimaal tien bijeenkomsten waarbij de professional elke keer een nieuwe situatie inbrengt. De professional leert op die manier te kijken naar de rode draad die deze situaties met elkaar verbindt. Zo ontstaat inzicht in wat er nodig is om vergelijkbare situaties in de toekomst op te lossen. Je geeft met supervisie een professional in feite de tools om te leren leren van zijn of haar werk.’

De 7V’s van waarderend onderzoek
De Supervisor opleiding is opgebouwd volgens de 7V’s, de didactische methode die Wiepke beschrijft in haar boek Persoonsgericht en waarderend trainen. De 7V’s zijn gebaseerd op Appreciative Inquiry, oftewel waarderend onderzoek en staan voor: Verkennen, Verrassen/Verbeelden, Verdiepen, Verbreden, Verankeren, Vieren en Verrijken. ‘De V’s lopen als een rode draad door de opleiding. We beginnen de opleiding met het verkennen van het vak van de supervisor, van elkaar als collega-supervisoren, van de opleiding, maar ook met het verkennen van je eigen kwaliteiten als supervisor. Vervolgens ga je je leerwensen verbeelden, verschillende soorten werkvormen ontdekken en verder naar verdiepen. Zo leer je de 7 V’s van binnenuit kennen en ervaar je hoe je een krachtige leeromgeving kunt creëren voor jouw eigen supervisanten op basis van de waarderende benadering.’

Zelf ervaringsleren ervaren
De Supervisor opleiding is, zoals het supervisorvak zelf, geënt op ervaringsleren. Wiepke: ‘Dat betekent dat je al vroeg in de opleiding aan de slag gaat met het zelf geven van supervisie. Je krijgt daarbij begeleiding in de vorm van leersupervisie in een groepje van twee of drie deelnemers met een ervaren leersupervisor. ‘Met elkaar ga je dan stoeien met ieders inbreng van een actuele supervisiesituatie en ondertussen kijk je de kunst af bij de leersupervisor. De supervisiemethode is in deze bijeenkomsten ook steeds onderdeel van gesprek. Dit is een belangrijk onderdeel van de opleiding waarin je specifieke expertise ontwikkelt over hoe mensen leren en zich ontwikkelen. Die expertise kun je na de opleiding niet alleen inzetten voor je eigen supervisorpraktijk maar je kunt ook meedenken en advies geven aan organisaties over hoe zij een lerende organisatie kunnen worden of blijven.’

Online supervisie
Maximaal een derde van de bijeenkomsten voor leersupervisie zijn online. ‘Zo kom je er via ervaringsleren achter hoe online begeleiding voor jou het beste werkt’, legt Wiepke uit. ‘Je leert bewuste keuzes te maken om online en offline supervisie op een goede manier met elkaar verweven. Omdat supervisie al ruim veertig jaar in Nederland bestaat, is het best een afgebakend vakgebied waarbij ook vanuit de beroepsvereniging allerlei eisen worden gesteld. Online supervisie is daar nog niet goed in meegenomen, maar het is zeker een vorm die nieuwe mogelijkheden biedt. Je komt bijvoorbeeld in elkaars persoonlijke leefomgeving terecht wat letterlijk en figuurlijk een ander beeld geeft.’

Praktijkvoorbeeld waarderende benadering
Een van Wiepkes supervisanten had veel last van onzekerheid. Elke keer zocht ze bij collega’s bevestiging. ‘Heb ik het nou goed gedaan? Wat vind jij hier nou van? Moet het zus of moet het toch zo?’ Wiepke: ‘Als iemand op die manier steeds begeleiding vraagt, wordt het onzekerheidsprobleem niet opgelost met een antwoord op deze vraag. Want dan blijft de professional twijfelen. We zijn toen veel meer gaan kijken naar haar innerlijke dialoog; welke stemmetjes zitten er dan in je hoofd en wat zeg je dan eigenlijk tegen jezelf? Wat gebeurt hier nou? Hoe krijg je daar zelf grip op? En heel belangrijk: hoe kun je die onzekerheid waar je last van hebt waarderend benaderen? Onzekerheid kwam bij haar voort uit het verlangen om haar werk goed te doen. Ze leerde milder naar zichzelf te zijn waardoor ze echt een sprong heeft kunnen maken in de omgang met haar onzekerheid.’

De toekomstbestendige supervisor
Supervisie is een toekomstbestendige begeleidingsmethode omdat de supervisor altijd aansluit bij de actuele werkervaring en de belevingswereld van de supervisant. Daarnaast komt toekomstbestendigheid terug in alle aspecten van de Supervisor opleiding. Wiepke: ‘Dat begint met de eerdergenoemde waarderende benadering en een didactisch onderbouwde blended opleiding die beide aansluiten bij de professional van deze tijd. Ook telt de opleiding minder klassikale lesdagen. Op die manier is er een prima aansluiting bij professionals met een drukke baan en/of privéleven die zich willen verdiepen in supervisie. Door de rijke online leeromgeving kun je op je eigen tijd en eigen tempo studeren. Tijdens de afwisselende opleidingsdagen bespreken we theorie, krijg je praktische handvatten en vooral ook onderzoeksruimte om met elkaar het supervisorvak te leren. Zo krijg je veel input om jouw supervisorschap op je eigen manier in te kleuren.’

Brede en actuele werkervaring
Je vormt met andere deelnemers een Learning Community waarbij je met elkaar opdrachten uitvoert zowel online als op locatie, en zelf actief vormgeeft aan het leren van en met elkaar. Dankzij de actuele en brede werkervaring van Wiepke, gastdocenten en leersupervisoren, word je gevoed met actuele werksituaties van professionals van deze tijd. Verder vergroot je met deze opleiding je eigen leer- en verandervermogen waardoor je zelf toekomstbestendig wordt in zowel je supervisorschap als in je primaire beroep.

Aandacht voor brede diversiteit en inclusie
Daarnaast is omgaan met brede diversiteit en inclusie tot in de haarvaten van de opleiding verwerkt. Wiepke: ‘Dat betekent dat we niet alleen apart aandacht besteden aan het thema, maar dat diversiteit en inclusie in elk thema dat we in de opleiding behandelen is geïntegreerd zodat het als het ware een tweede natuur wordt. Omgaan met brede diversiteit vinden we heel belangrijk omdat supervisanten en hun cliënten ook steeds diverser worden. We willen met deze opleiding dan ook graag mensen bereiken met diverse leeftijden, kleur en opleidingsachtergronden.’

Check de startdatum van de eerstvolgende cursus

Wiepke de Heij

Wiepke de Heij is een ervaren opleider, trainer en (leer)supervisor en auteur van Persoonsgericht en waarderend trainen. Met haar warme en persoonlijke benadering traint zij al vele jaren in verschillende sectoren zoals (jeugd)zorg, onderwijs, overheid en de financiële en zakelijke dienstverlening. Ze ontwikkelde de vernieuwende trainersopleiding ‘Persoonsgericht en waarderend trainen’ die zij met visie en passie vormgeeft.

“Bij mijn opleiding Pedagogiek kwam ik voor het eerst in aanraking met persoonsgericht trainen. Wat een geweldige manier om te leren! In 2002 kwam ik op mijn “eigen” hogeschool te werken als docent, trainer en onderwijsontwikkelaar. Hier begonnen mijn vlieguren en heb ik ontzettend veel geleerd! Na 10 jaar heb ik mijn vleugels uitgeslagen als zelfstandige trainer en ondernemer. Ik gaf trainingen aan uiteenlopende doelgroepen, variërend van docenten en (jeugd)professionals tot vrijwilligers en ouders. Later ging ik ook meer in de zakelijke dienstverlening trainen, voor banken, techbedrijven en overheid. Werken met superdiverse doelgroepen in verschillende settings vond en vind ik enorm inspirerend!

In 2010 werd ik moeder en dat gaf een nieuwe betekenis aan mijn leven. Onderdeel zijn van mijn gekleurde gezin heeft mij gevormd tot de mens die ik nu ben en waar ik voor sta.

Sinds 2017 heb ik mijn eigen trainersopleiding Persoonsgericht en Waarderend Trainen . Het begeleiden en opleiden van trainers en professioneel begeleiders geeft mij ongelooflijk veel voldoening! Leren en ontwikkelen blijft altijd in beweging. En dat vind ik zo enorm leuk aan ons werk. Het is mijn missie om bij te dragen aan meer diversiteit en vakmanschap in trainersland.”

Wiepke is docent bij onderstaande opleidingen: