Samenhang dyslexie en andere leer- en gedragsstoornissen

Meerdere disciplines betrekken 
Volgens de nieuwste inzichten die hersenonderzoek in de afgelopen vijf jaar heeft opgeleverd, kun je bij ADHD, autisme en dyslexie als het ware spreken van een familie van leer- en gedragstoornissen die zich op basis van hun nauwe genetische verwantschap ook naast elkaar kunnen manifesteren. Dat vraagt betrokkenheid van meerdere disciplines om het diagnoseplaatje compleet te krijgen. De kwaliteit van de samenwerking tussen de verschillende specialisten is daarbij bepalend. ‘Neem de samenwerking tussen een orthopedagoog en een kinderpsychiater. Korte lijnen, attente doorverwijzing, en het delen én benutten van beschikbare informatie, zijn van groot belang voor het stellen van de juiste diagnose en het opstellen van een adequaat behandelplan.’

Voorbeeld
Een jongen in groep 8 wordt aangemeld met vage problemen. Hij kan zijn aandacht er niet bijhouden als hij thuis aan zijn huiswerk zit. Zijn ouders denken aan de gedragstoornis ADD op basis van de aandachtschommelingen en concentratieproblemen die ze bij hun kind ervaren. Eenmaal met de orthopedagoog aan het werk, blijkt dat de jongen een ernstige leesstoornis heeft. Hij leest heel langzaam. Drie bladzijden aardrijkskunde doorlezen in zijn leestempo zou voor iedereen een ware beproeving zijn. Geen wonder dat hij er zijn aandacht niet bij kan houden.

De symptomen van de ene stoornis kunnen de uiting van een andere stoornis maskeren. Met goed kijken en doorvragen lukt het de primaire stoornis te ontmaskeren en vervolgens effectieve ondersteuning te bieden.

Verschillen en overeenkomsten
Voor een deel is het mogelijk verschillende op zichzelf staande leer- en gedragsstoornissen gemeenschappelijk aan te pakken. ‘Bijvoorbeeld problemen met het werkgeheugen en de concentratie die zowel bij ADHD als dyslexie spelen. Daar tegenover staat dat het accent van de aanpak bij ADHD vooral ligt op het structureren van de omgeving van het kind, terwijl een leesstoornis als dyslexie vraagt om gespecialiseerde dyslexiebehandeling. Daarnaast hebben ADHD en dyslexie een verschillende uitwerking op de schoolprestaties. ADHD leidt niet altijd tot een ernstig leerprobleem, terwijl dyslexie bijna altijd leerproblemen tot gevolg heeft.’

Actieve rol van ouders en school 
Ieder kind is anders. Een zo compleet mogelijk plaatje van het kind en zijn omgeving leidt tot een plan van aanpak dat het beste past. Dus ook de ouders en de school worden actief betrokken bij zowel de diagnostiek als de gekozen aanpak. ‘Met name een actieve rol van de ouders is heel waardevol. Aangezien dyslexie erfelijk is, kunnen zij een voorbeeld zijn voor hun kind. Ouders hebben vanuit hun ervaring door de jaren heen hulpmiddelen en ezelsbruggetjes bedacht, waar hun kind veel aan kan hebben. Ook voorbeeldgedrag waarmee ouders laten zien dat ze met hun stoornis goed kunnen functioneren, is voor het kind een belangrijke steun in de rug. Uiteindelijk gaat het erom dat je als orthopedagoog of schoolpsycholoog met alle betrokkenen samenwerkt aan het doel het kind verder te helpen in zijn schoolcarrière.’