Hartcoherentie in de zorg voor mensen met EVMB

‘Als je sensitiever bent voor wat je eigen lijf je vertelt, pak je de signalen van anderen veel makkelijker op’

‘Als je je goed voelt heb je een positieve impact op de ander. Heel vaak weten en ervaren zorgverleners dat ook, maar tot nu toe is daar in de zorg nog weinig aandacht voor. Terwijl dit voor zorg juist de basis is.’ Aan het woord is Annemiek Grijpma, docent van de PAO-cursus Hartcoherentie in de zorg voor mensen met EVMB. ‘Met hartcoherentie word je sensitiever voor de emoties in je lijf. Dit is in de zorg voor mensen met EVMB een hele waardevolle eigenschap. Want als je sensitiever bent voor wat je eigen lijf je vertelt, pak je de signalen van anderen veel makkelijker op.

Annemiek is 18 jaar werkzaam geweest in een zorgorganisatie waarbij ze als orthopedagoog betrokken was bij de woon- en dagbestedingsgroepen voor mensen met EVMB. Ze had toen nog geen idee wat hartcoherentie kon toevoegen aan de kwaliteit van de dagelijkse zorg voor deze doelgroep, maar achteraf denkt ze: had ik het maar geweten.

Geen tijd voor echt contact
‘Ik kwam in die periode vaak begeleiders tegen die voelden dat het contact met hun cliënten niet de kwaliteit had die ze eigenlijk zouden willen. Dit bleek vooral te maken te hebben met de druk vanuit de organisatie maar ook met druk die teams zichzelf opleggen. De tijd die nodig is om het contact met een cliënt te laten groeien en te laten ontstaan, stond altijd onder druk. Vaak merkten we na een vakantie pas dat er zoveel mooi contact was geweest met alle cliënten. De conclusie was dan altijd: “Dat doen we hier thuis eigenlijk nooit.”

Verwerking van spannende situaties
‘Wat ik ook vaak zie’, gaat Annemiek verder, ‘is dat zorgverleners aandacht voor hoe zíj zich voelen makkelijk wegwuiven, bijvoorbeeld na een heftige epileptische aanval bij een cliënt, waarbij iedereen onthand bij had gestaan. Maar niet weten wat je op zo’n moment kan doen, heeft impact jou als professional. Als ik dan vroeg: “Hé, hoe is het nu met jou?”, was het antwoord vaak: “Goed”, terwijl ik zag dat het voorval nog steeds impact had.

Morele stress
Toen Annemiek een hartcoherentietrainer tegenkwam, besefte ze: dit is wat wij nodig hebben in de gehandicaptenzorg. ‘Begeleiders in de zorg voor mensen met EVMB hebben vaak last van morele stress. Je beseft dat je zo druk bent met al die technische medische handelingen dat het menselijke stuk bijna niet aan bod komt, terwijl je, ook door trainingen over LACCS, weet dat het menselijke contact met je cliënten een belangrijk onderdeel van je werk is.
Frustrerend is het om elke dag onderweg naar huis te beseffen dat je niet toe bent gekomen aan waar je vak eigenlijk over zo moeten gaan. Als je dan beseft dat dit ook een negatieve impact heeft op je cliënten, voel je je misschien nog gefrustreerder. Hartcoherentie helpt je de frustratie te veranderen in een gevoel met een positieve lading. Jij klaart op, je cliënt klaart op en je kunt weer helder nadenken waardoor je in staat bent de goede keuzes te maken op een hele drukke dag.’

De magie van co-regulatie
‘Als je co-regulatie aan je gereedschapskist kunt toevoegen, zodat je na alle technische handelingen jezelf en je cliënt via co-regulatie kunt laten ontspannen, dan voeg je echt iets waardevols toe. Ook in gesprekken met je cliënten, waarbij de verbale communicatie soms moeilijk gaat of minimaal is, kun je je hele lijf inzetten. Als je op dat moment de tijd neemt voor het contact en voor wat er in jouw lijf gebeurt, dan gebeurt er iets magisch.

Sensitief of in het hoofd
Tijdens haar hartcoherentietrainingen merkt Annemiek dat deelnemers haar verhaal soms herkennen, maar dat ze nog niet wisten dat hun emoties zo’n enorme impact kunnen hebben. ‘Sommigen zijn al sensitief voor wat het eigen lijf te vertellen heeft, anderen zitten heel erg in het hoofd en zijn vooral van het plannen en de afspraken. Voor beide groepen mensen is de training waardevol. De sensitievere teamleden krijgen een taal voor wat ze al van nature doen, en komen in hun kracht. De mensen die heel erg in hun hoofd zitten, en deze sensitiviteit opnieuw moeten leren – want iedereen heeft het ooit gekund – krijgen er een hele schat aan informatie bij.

Ingewikkelde collega’s
‘Vaak nemen de sensitieve collega’s binnen een team al meer tijd voor het contact, waardoor ze voor de agenda zorgtechnisch “ingewikkelde collega’s” zijn. “Want het duurt bij hen altijd zo lang.” Deze begeleiders hebben vaak ook het idee dat ze zich altijd moeten verantwoorden. In mijn trainingen schuif ik deze mensen juist naar voren en laat ze een voorbeeld zijn. Vaak hoor je dan van een collega: “O, maar jij doet dat al.” Deze mensen voelen intuïtief aan wat de ander nodig heeft, en dat kunnen ze niet negeren. Ze worden heen en weer geslingerd tussen doen wat goed voelt en wat andere collega’s daarvan vinden. Na een hartcoherentietraining kunnen ze dit beter uitleggen. Het maakt het ook makkelijker om richting de directie en managers helder te maken waarom iemand de tijd nodig heeft die nodig is, waarbij tegelijkertijd uitgelegd kan worden hoe de tijd effectiever kan worden ingezet.’

Wie is de mens achter de zorg?
Dé uitdaging voor begeleiders van mensen met EVMB zit hem volgens Anemiek vooral in de complexe technische zorg die deze doelgroep nodig heeft. “Doordat je veel aandacht nodig hebt voor de unieke (technische) zorg die elke cliënt in de woongroep of dagbesteding nodig heeft kun je gemakkelijk vergeten dat er ook nog een mens achter zit: “Hou je ze in leven of geef je ze een leven? Dat is hierbij de onderliggende vraag. Wie is deze man of vrouw? Waar geniet hij van? Daar meer aandacht voor hebben, begint met beter voor jezelf zorgen. Want als je beter voor je zelf zorgt, zorg je beter voor de ander.’

Betere balans in energie geven en krijgen
In de cursus werk je aan jouw eigen veerkracht met behulp van hartcoherentie. Je komt erachter wat je dwars zit, wat je energie kost en wat energie geeft. Je leert hoe je gedurende de werkdag simpel stil kan staan bij jouw eigen emoties en energie, en daar zo nodig een oefening gericht op jouw hartritme aan kan koppelen. Je gaat merken dat je met meer energie de dag doorkomt en dat je je meer bewust bent van hoe je werkdag eruitziet. Daardoor krijg je een betere balans in werkzaamheden die energie kosten en energie opleveren en kun je binnen je team daar een betere taakverdeling op maken.

Gemakkelijk te integreren in je werkdag
Doordat je meer aandacht krijgt voor jouw emoties, kun je tijdens een stressvol moment, vlak voor een situatie die je spannend vindt, of na een situatie die energie heeft gekost, met korte oefeningen jezelf reguleren en de ander co-reguleren. Anders dan yoga, mindfulness of tuinieren, kun je hartcoherentie heel gemakkelijk integreren in je werkdag.

Check de startdatum van de eerstvolgende cursus